سوند فولی چیست؟
سوند فولی یکی از ابزارهای پزشکی بسیار پرکاربرد در حوزه اورولوژی و مراقبت‌های ویژه است که برای تخلیه مداوم و کنترل‌شده ادرار از مثانه به کار می‌رود. این وسیله که تحت عنوان کاتتر دائمی نیز شناخته می‌شود، عمدتاً در شرایطی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بیمار به دلایل مختلف، از جمله جراحی‌های سنگین، بیماری‌های مزمن کلیوی، مشکلات عصبی، یا انسداد مجاری ادراری، قادر به دفع طبیعی ادرار نیست.
علاوه بر این، سوند فولی به‌عنوان یک ابزار نظارتی نیز کاربرد دارد و در بسیاری از موارد برای پایش دقیق حجم ادرار بیماران بستری یا تحت مراقبت‌های ویژه، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این وسیله با کاهش فشار وارده بر مثانه، از عوارضی نظیر پس‌زنی ادرار به کلیه و آسیب‌های ناشی از احتباس ادراری جلوگیری می‌کند. استفاده صحیح و علمی از این سوند، نقش مهمی در بهبود روند درمان بیماران و کاهش عوارض جانبی مرتبط با مشکلات ادراری دارد.
ساختار و اجزای سوند فولی
سوند فولی از یک لوله باریک، نرم و انعطاف‌پذیر تشکیل شده است که به گونه‌ای طراحی شده تا بتواند بدون ایجاد آسیب یا ناراحتی شدید، وارد مثانه شود و در آن باقی بماند. جنس این لوله معمولاً از سیلیکون یا لاتکس است که هر دو دارای خواص زیست‌سازگاری هستند و برای جلوگیری از ایجاد حساسیت یا تحریک در بافت‌های بدن انتخاب شده‌اند.
در انتهای این لوله، یک بالن کوچک قرار دارد که وظیفه نگه‌داشتن سوند در محل خود را بر عهده دارد. پس از قرارگیری صحیح سوند در مثانه، این بالن با استفاده از آب مقطر یا محلول استریل پر می‌شود تا مانع از خروج ناگهانی سوند از بدن بیمار شود. ظرفیت این بالن‌ها معمولاً بین ۵ تا ۳۰ میلی‌لیتر متغیر است و بسته به نیاز پزشکی، اندازه مناسب آن انتخاب می‌شود.
انتهای دیگر سوند فولی دارای یک یا چند مسیر است که به عملکردهای مختلف آن مرتبط هستند. مسیر اصلی، وظیفه تخلیه ادرار را بر عهده دارد و از طریق یک دریچه به کیسه جمع‌آوری ادرار متصل می‌شود. برخی از مدل‌های سوند فولی دارای مسیرهای اضافی برای پر کردن بالن یا شست‌وشوی مثانه هستند.
کیسه ادرار که به این سوند متصل می‌شود، معمولاً از مواد ضدباکتری ساخته شده و دارای درجه‌بندی مشخصی است تا امکان اندازه‌گیری دقیق حجم ادرار فراهم شود. این ویژگی به تیم پزشکی کمک می‌کند تا تغییرات حجم و رنگ ادرار بیمار را بررسی کرده و در صورت مشاهده هرگونه نشانه غیرعادی، اقدامات لازم را انجام دهند. طراحی استاندارد و بهینه سوند فولی باعث شده است تا این وسیله به‌راحتی در شرایط مختلف بالینی مورد استفاده قرار گیرد و از بروز مشکلاتی مانند انسداد مجاری ادراری یا عفونت‌های مرتبط با کاتتر جلوگیری شود.
انواع سوند فولی
سوندهای فولی بر اساس تعداد مسیرها، جنس و اندازه به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:
بر اساس تعداد مسیرها
تک راهه: این نوع سوند فولی ساده‌ترین مدل بوده و تنها یک مسیر برای تخلیه ادرار دارد. بیشتر در موارد کوتاه‌مدت، مانند پس از برخی عمل‌های جراحی یا برای بیمارانی که به‌طور موقت قادر به دفع ادرار نیستند، استفاده می‌شود. به دلیل عدم وجود مسیرهای اضافی، این مدل نیاز به تعویض مکرر دارد و معمولاً برای بیمارانی که نیاز به سوندگذاری دائمی ندارند، توصیه می‌شود.
دو راهه: رایج‌ترین نوع سوند فولی محسوب می‌شود که دارای دو مسیر مجزا است؛ یک مسیر برای تخلیه ادرار و مسیر دیگر برای پر کردن بالن نگهدارنده در مثانه. این نوع سوند برای بیمارانی که نیاز به استفاده طولانی‌مدت دارند، مناسب است و به دلیل امکان ثابت ماندن در مثانه، باعث کاهش نیاز به تعویض‌های مکرر و کاهش ناراحتی بیمار می‌شود. از این نوع سوند می‌توان در بخش‌های مراقبت ویژه، بیماران بستری و بیمارانی که دچار بی‌اختیاری ادراری هستند، استفاده کرد.
سه راهه: این مدل علاوه بر مسیر تخلیه ادرار و پر کردن بالن، یک مسیر اضافی برای شست‌وشوی مثانه دارد. این ویژگی باعث می‌شود که سوند سه راهه در مواقعی که بیمار نیاز به شست‌وشوی مداوم مثانه دارد، مانند بعد از جراحی‌های پروستات یا درمان‌های خاص مرتبط با عفونت‌های مزمن مجاری ادراری، استفاده شود. همچنین، این نوع سوند برای بیمارانی که دچار خونریزی مثانه هستند یا پس از جراحی نیاز به خارج کردن لخته‌های خون از مثانه دارند، انتخاب بسیار مناسبی است.
بر اساس جنس
لاتکس: سوندهای فولی لاتکس به دلیل انعطاف‌پذیری بالا و راحتی در قرارگیری، یکی از گزینه‌های رایج در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی هستند. بااین‌حال، برخی بیماران ممکن است نسبت به لاتکس حساسیت داشته باشند، به همین دلیل استفاده از این نوع سوند برای افرادی که سابقه آلرژی دارند، توصیه نمی‌شود. سوندهای لاتکسی معمولاً با روکش‌های سیلیکونی یا تفلون پوشش داده می‌شوند تا حساسیت را کاهش دهند و مدت‌زمان استفاده از آن‌ها افزایش یابد.
سیلیکونی: این سوندها مقاومت بیشتری در برابر عفونت‌ها دارند و برای استفاده‌های طولانی‌مدت، به‌ویژه در بیمارانی که نیاز به سوندگذاری مداوم دارند، مناسب‌تر هستند. سوندهای فولی سیلیکونی نرم، زیست‌سازگار و فاقد لاتکس بوده و احتمال تحریک یا حساسیت را کاهش می‌دهند. همچنین، این مدل‌ها در برابر رسوب مواد معدنی مقاوم‌تر هستند، که این ویژگی باعث کاهش خطر انسداد مجرای سوند در بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی می‌شود.
بر اساس اندازه
سوندهای فولی در سایزهای مختلف و با قطرهای متنوع تولید می‌شوند که معمولاً بر حسب واحد فرنچ (Fr) اندازه‌گیری می‌شوند. قطر سوندها معمولاً از ۶ تا ۲۴ فرنچ متغیر است. انتخاب اندازه مناسب به عوامل مختلفی ازجمله سن بیمار، جنسیت، وضعیت بالینی و میزان خروجی ادرار بستگی دارد.
سایزهای کوچک (۶-۱۰ فرنچ): این سایزها عمدتاً برای نوزادان و کودکان استفاده می‌شوند، زیرا مثانه و مجاری ادراری آن‌ها کوچک‌تر است و نیاز به سوندهای باریک‌تر دارند.
سایزهای متوسط (۱۲-۱۸ فرنچ): این محدوده سایزی برای اکثر بزرگسالان مناسب است و به‌عنوان سایز استاندارد در بیمارستان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. انتخاب دقیق سایز بستگی به شرایط بیمار و میزان خروجی ادرار دارد.
سایزهای بزرگ (۲۰-۲۴ فرنچ): این سایزها معمولاً برای بیمارانی که نیاز به تخلیه سریع ادرار دارند یا دچار انسداد شدید در مجاری ادراری هستند، استفاده می‌شود. همچنین، در موارد خاص مانند خونریزی‌های شدید مثانه، از این سوندها استفاده می‌شود.
کاربردهای سوند فولی
سوند فولی در طیف وسیعی از شرایط پزشکی و درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از رایج‌ترین کاربردهای آن، استفاده در بیمارانی است که به دلیل مشکلات حرکتی، جراحی‌های طولانی‌مدت یا بیماری‌های عصبی قادر به دفع ادرار به‌صورت طبیعی نیستند. در بیماران بستری در بخش مراقبت‌های ویژه، سوند فولی برای پایش دقیق میزان تولید ادرار و عملکرد کلیه‌ها نقش کلیدی دارد. همچنین، در بیماران مبتلا به انسداد مجاری ادراری ناشی از سنگ کلیه، تومورها یا هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات، از این ابزار برای تخلیه ادرار استفاده می‌شود.
سوند فولی در روندهای درمانی مانند شست‌وشوی مثانه برای دفع لخته‌های خون، تزریق داروهای درمانی و حتی کاهش فشار مثانه در بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی قرار دارند نیز کاربرد دارد. در بیماران مبتلا به بی‌اختیاری ادراری شدید، استفاده از سوند فولی می‌تواند کیفیت زندگی آن‌ها را بهبود بخشد و از عفونت‌های مکرر مجاری ادراری جلوگیری کند. علاوه بر این، در شرایط اضطراری و اورژانسی، مانند آسیب‌های نخاعی یا تروماهای شدید، این وسیله به پزشکان کمک می‌کند تا وضعیت بیمار را کنترل کرده و از عوارض ناشی از احتباس ادرار جلوگیری کنند.
در صورت تمایل می‌توانید این محصول را در سایت ما مشاهده کرده و اطلاعات بیشتری کسب کنید. همچنین اگر سوالی دارید یا به راهنمایی نیاز دارید، تیم پشتیبانی سلامت گستر نانو دارو در ساعات کاری همراه شماست. برای ارتباط سریع‌تر، از طریق واتس‌اپ با ما در تماس باشید.