ست خون یکی از تجهیزات حیاتی در فرآیند انتقال خون است که شاید در ظاهر ساده به نظر برسد، اما استفاده نادرست یا انتخاب مدل بی‌کیفیت آن می‌تواند منجر به حوادث خطرناک و حتی مرگبار شود. اخیرا گزارشی از نحوه استفاده از ست خون در بیمارستان منتشر شده، اهمیت استفاده درست از ست‌های انتقال خون را بیش از پیش پررنگ کرده است.
به طور مثال در این گزارش، یک بیمار ۳۵ ساله که به‌دنبال تصادف رانندگی و کاهش سطح هوشیاری به بیمارستان منتقل شده بود، تحت عمل جراحی اورژانسی کرانیوتومی دکمپرسیو و تخلیه هماتوم مغزی قرار گرفت. در حین عمل، بیمار حدود ۱۲۰۰ میلی‌لیتر خون از دست داد و تیم جراحی تصمیم گرفتند برای جبران، از گلبول قرمز فشرده (packed RBC) استفاده کنند.
نحوه استفاده از ست خون از طریق یک ست خون و یک آنژیوکت سایز ۱۶G آغاز شد. اما تنها چند دقیقه بعد، تیم پزشکی متوجه شد که جریان خون در ست متوقف شده است. شست‌وشوی آنژیوکت و تلاش برای آسپیره کردن خون با سرنگ، موفقیت‌آمیز نبود. در ابتدا، هیچ لخته‌ای در کیسه خون مشاهده نشد، اما پس از تعویض ست، مشخص شد که نوک نفوذکننده ست خون به‌طور کامل توسط یک لخته بزرگ مسدود شده است. این لخته اجازه ورود خون به فیلتر داخلی ست خون را نمی‌داد و کل فرآیند انتقال را مختل کرده بود.
جالب‌تر اینکه پس از اتصال ست دوم نیز همین مشکل مجدداً رخ داد. دوباره لخته‌ای در همان ناحیه دیده شد. در هر دو بار، تیم پزشکی کیسه خون را برای تعویض، روی تروالی (چرخ‌دستی) و در سطحی پایین‌تر از قلب بیمار قرار داده بود. در بار سوم، تیم تصمیم گرفت کیسه را در تمام مراحل بالاتر از سطح قلب نگه دارد. این بار، انتقال خون بدون هیچ مشکلی ادامه یافت.
گزارشی از نحوه استفاده از ست خون در بیمارستان
نحوه استفاده از ست خون در بیمارستان
بر اساس شواهد موجود و مقالات مشابه، به‌نظر می‌رسد برگشت خون بیمار از طریق ست خون به داخل کیسه خون، عامل اصلی ایجاد لخته بوده است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که کیسه در ارتفاعی پایین‌تر از سطح قلب قرار گیرد، که در این حالت، فشار خون بیمار می‌تواند باعث جریان معکوس خون و ترکیب شدن آن با خون ذخیره‌شده در کیسه شود. نتیجه؟ ایجاد لخته در ورودی ست و انسداد جریان.
در موارد مشابه، حتی آزمایش DNA روی کیسه‌های خون برگشتی انجام شده و نشان داده شده که خون داخل کیسه با خون خود بیمار ترکیب شده است. این پدیده نه‌تنها می‌تواند فرایند انتقال خون را دچار اختلال جدی کند، بلکه در صورت عدم تشخیص به‌موقع، ممکن است منجر به عوارضی مانند آمبولی ریه، سکته مغزی یا ایست قلبی شود.
راهکارهایی برای پیشگیری از لخته شدن در ست خون .و نحوه استفاده از ست خون:
- استفاده از ست‌های خون دارای فیلتر داخلی باکیفیت
- انتخاب آنژیوکت با قطر مناسب (مثل ۱۶G یا بزرگ‌تر) برای جلوگیری از همولیز و فشار زیاد
- نگه‌داشتن کیسه خون بالاتر از سطح قلب در تمام مراحل انتقال
- بررسی دقیق ست خون قبل از استفاده، از جمله نوک نفوذکننده و مسیر عبور
- آموزش صحیح و مداوم به تیم درمان در مورد کار با ست‌های خون و انتقال خون
در نگاه اول ممکن است ست خون تنها یک رابط ساده بین کیسه و رگ بیمار به‌نظر برسد، اما شواهد نشان می‌دهد که کوچک‌ترین بی‌دقتی در انتخاب یا استفاده از آن می‌تواند جان بیمار را تهدید کند. تجربه بالینی فوق از نحوه استفاده از ست خون در بیمارستان نشان داد که با یک لخته ساده، کل روند جراحی می‌تواند به خطر بیفتد. بنابراین، خرید و استفاده از ست خون استاندارد، مجهز و با کیفیت بالا باید یکی از اولویت‌های جدی در هر مرکز درمانی باشد.
منبع خبر: journals.lww.com